Nieczerniakowe raki skóry to jedne z najczęściej występujących nowotworów na świecie. To określenie odnosi się do grupy nowotworów, które rozwijają się w górnych warstwach skóry.
Mimo, że są to zmiany o potencjale złośliwym, to zazwyczaj charakteryzują się powolnym wzrostem i lepszym rokowaniem niż czerniak (melanoma).
Ten typ nowotworów dotyka częściej mężczyzn niż kobiety i jest bardziej powszechny u osób starszych.
Pierwszym objawem raka skóry z tej grupy jest zwykle pojawienie się na skórze guzka lub odbarwionej plamy, która utrzymuje się po kilku tygodniach i powoli zwiększa swoje rozmiary przez miesiące, a czasem lata.
W większości przypadków guzki nowotworowe są czerwone i wypukłe, czasem zamieniają się w owrzodzenia, ale mogą jednak również przyjmować postać płaskich i łuszczących się plam.
Nieczerniakowy rak skóry najczęściej rozwija się na obszarach skóry regularnie wystawianych na działanie słońca, takich jak twarz (szczególnie w okolicy przyśrodkowego kąta oka oraz nosa), uszy, dłonie, ramiona, górna część klatki piersiowej i plecy.
Lekarze
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
Zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu, jeśli masz jakiekolwiek nieprawidłowości skórne, takie jak guzek, wrzód, zmiana lub przebarwienie, które nie zagoiło się po 4 tygodniach, szczególnie jeżeli powstały bez urazu lub oparzenia. Chociaż jest mało prawdopodobne, że jest to rak skóry, najlepiej jest to sprawdzić.
Rodzaje nieczerniakowych nowotworów skóry
Nieczerniakowe nowotwory skóry rozwijają się zwykle w najbardziej zewnętrznej warstwie skóry (naskórku) i często noszą nazwę od rodzaju komórki skóry, z której powstały.
2 najczęstsze typy nieczerniakowego raka skóry to:
- rak podstawnokomórkowy (BCC), znany również jako wrzód drążący, wywodzi się z komórek wyściełających dolną (podstawną) część naskórka i stanowi około 75% nowotworów skóry
- rak płaskonabłonkowy (SCC) pochodzi z komórek wyściełających górną część naskórka i stanowi około 20 na 100 nowotworów skóry
Rak podstawnokomórkowy
Rak podstawnokomórkowy (BCC) zwykle pojawia się jako mały, błyszczący różowy lub perłowo-biały guzek o półprzezroczystym lub woskowym wyglądzie, jednak w zależności od podtypu histologicznego może przybierać różne formy, na przykład czerwonej, łuszczącej się plamy.
W obrębie plamy jest czasem widoczny brązowy lub czarny barwnik.
Guzek powoli powiększa się i może twardnieć, krwawić lub przekształcić się w bezbolesne owrzodzenie.
Może się również zdarzyć, że tego typu zmiana nowotworowa okresowo zanika (szczególnie przy leczeniu antybiotykami, maściami ze sterydem lub maściami typu ‘3 w 1’).
Rak podstawnokomórkowy zazwyczaj nie rozprzestrzenia się na inne części ciała.
Rak płaskonabłonkowy (kolczystokomórkowy)
Rak płaskonabłonkowy (SCC) pojawia się jako twardy, różowy guzek o szorstkiej lub pokrytej skorupą powierzchni. Można zaobserwować znacznego stopnia łuszczenie, a czasem nawet róg skórny wyrastający z jego powierzchni.
Guzek często jest delikatny przy dotknięciu, łatwo krwawi i również może przybrać formę owrzodzenia. Zazwyczaj cechuje się szybszym niż rak podstawnokomórkowy wzrostem.
Zarówno w przypadku SCC jak i BCC może dojść do znacznego uszkodzenia skóry oraz tkanek leżących głębiej, jeśli nowotwór nie zostanie poddany leczeniu.
Istnieje bardzo małe ryzyko rozprzestrzenienia się raka płaskonabłonkowego na inne części ciała, najczęściej na węzły chłonne.
Co powoduje raki skóry?
Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest główną przyczyną nieczerniakowego raka skóry. Promieniowanie UV pochodzi ze słońca, a także ze sztucznych łóżek opalających i lamp słonecznych (np. w solarium).
Inne czynniki ryzyka, które mogą zwiększyć szanse na rozwój raka skóry typu nieczerniakowego obejmują:
- wcześniejsze rozpoznanie raków skóry u pacjenta
- występowanie raków skóry w rodzinie
- fototyp skóry 1-2 (blada lub jasna karnacja)
- duża liczba pieprzyków/różnego typu znamion barwnikowych
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych (np. długotrwała sterydoterapia, leki podawane po przeszczepieniu narządów)
- choroby powodujące immunosupresję
Diagnostyka raków skóry
Lekarz rodzinny może zbadać Twoją skórę pod kątem oznak raka skóry. W razie wątpliwości lub podejrzenia raka skóry może skierować Cię do specjalisty dermatologa lub bezpośrednio do chirurga plastycznego, chirurga onkologa lub chirurga ogólnego.
Specjalista zbada Twoją skórę i może wykonać biopsję, aby potwierdzić diagnozę raka skóry. W przypadku małych zmian (do 1-2cm) nie wykonuje się biopsji, a od razu wycięcie całej zmiany z odpowiednimi marginesami zdrowej makroskopowo skóry.
Biopsja to zabieg polegający na usunięciu części zmienionej chorobowo skóry, aby można było ją zbadać.
Leczenie nieczerniakowego raka skóry
Leczenie chirurgiczne jest głównym sposobem leczenia raków skóry tego typu. Polega ono na usunięciu zmiany nowotworowej i marginesów zdrowej otaczającej ją skóry.
Inne metody leczenia nieczerniakowego raka skóry obejmują zamrażanie (krioterapię), radioterapię (napromienianie) oraz formę leczenia światłem zwaną terapią fotodynamiczną.
Zastosowane leczenie będzie zależało od rodzaju, wielkości i lokalizacji raka skóry oraz od stanu ogólnego oraz chorób współistniejących pacjenta.
Leczenie nieczerniakowego raka skóry jest zazwyczaj skuteczne, ponieważ w przeciwieństwie do większości innych rodzajów raka, istnieje znacznie mniejsze ryzyko, że nowotwór rozprzestrzeni się na inne części ciała.
Rak podstawnokomórkowy (BCC) zazwyczaj nie przerzutuje na inne części ciała. Istnieje niewielkie ryzyko (do 5%) rozprzestrzenienia się raka płaskonabłonkowego (SCC) na inne części ciała, zwykle na węzły chłonne.
Jednak zarówno w przypadku BCC, jak i SCC może czasami dojść do znacznego uszkodzenia skóry, jeśli guz nie zostanie poddany leczeniu, szczególnie w obrębie ważnych struktur twarzy.
Co najmniej 9 na 10 przypadków raków skóry innych niż czerniaki zostaje pomyślnie wyleczonych.
Zapobieganie nowotworom skóry
Nowotworom złośliwym skóry nie zawsze można zapobiec, ale można zmniejszyć szansę na ich powstanie poprzez unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV.
Możesz chronić się przed nadmierną ekspozycją słonecznymi stosując wysokiej jakości filtry przeciwsłoneczne (SPF 50+), ubierając się rozsądnie na słońcu i ograniczając ilość czasu spędzanego na słońcu w najgorętszej części dnia.
Należy również unikać solariów i lamp słonecznych.
Regularne sprawdzanie skóry pod kątem oznak raka skóry daje większą szansę na wcześniejsze rozpoznanie co przekłada się na wyższy odsetek skutecznych wyleczeń.
